De Antwerpse burgemeester Bart De Wever, behorend tot de liberaal-“conservatieve” N-VA, heeft een boek uitgebracht waarin hij meent te waarschuwen voor het in opgang zijnde woke extremisme. Ongetwijfeld een terechte waarschuwing, maar De Wever vertelt als aanhanger van het Angelsaksisch geïnspireerde economisch liberalisme en cultureel conservatisme maar een deel van het verhaal. In de huidige tijd zijn “politieke correctheid”, “wokeness” en aanverwante praktisch de kern geworden van de burgerlijk-liberale leidende ideologie. Dat alleen al is reden genoeg voor wie zich tot fundamentele oppositie rekent om deze opvattingen kritisch te bekijken. Toch zijn veel mensen geneigd de goede bedoelingen te benadrukken van mensen die “woke” zijn, zich politiek correct gedragen en theorieën als de gendertheorie, ‘queer theory’ of ‘critical race theory’ voorstaan. En inderdaad, op het eerste zicht lijken deze opvattingen vrij onschuldig. Maar zoals zo vaak het geval is, is het schijn die bedriegt
Allereerst is het waarschijnlijk waar dat de meeste “woke” mensen goede bedoelingen hebben. Maar dat geldt over het algemeen voor de meeste mensen. Zelfsradicale christenen die vrouwen beledigen aan de ingang van abortusklinieken, die het waarschijnlijk toch al niet gemakkelijk hebben, geloven dat ze moreel gelijk hebben en onschuldige levens beschermen. Bij veel van de ergste misdaden, zoals imperialistische oorlogen, zien we dat ze op morele gronden gerechtvaardigd worden, en veel medestanders die voor oorlog pleiten, geloven eigenlijk dat ze in het gelijk staan en opkomen voor de verspreiding van democratie en mensenrechten. Dat mensen het goed bedoelen is dus geen argument, maar is het eigenlijk niet goed om “politiek correct” te zijn? Wat betekent “politieke correctheid” (PC) eigenlijk? Veel mensen zien het in de eerste plaats als het niet beledigen van mensen op grond van ras of seksuele geaardheid. Maar dat valt eerder onder goede opvoeding en degelijk onderwijs dan onder PC. Het basisprincipe van PC is het zo kritiekloos mogelijk volgen van alle trends die van bovenaf worden bepaald. Daarbij wordt men aangespoord om enerzijds het voorgeschreven taalgebruik te volgen en anderzijds bepaalde politieke theorieën gekruid met liberale waarden te onderschrijven. Deze theorieën zijn allemaal idealistisch, anti-wetenschappelijk en dienen om mensen te verdelen en tegen elkaar op te zetten. Maar wat zeggen de verschillende “woke” theorieën eigenlijk?
Een centrale theorie voor alle “woke” theorieën is de gendertheorie. Aanvankelijk werd met “geslacht” nog het sociale geslacht bedoeld dat geacht wordt te bestaan naast het biologische geslacht. Deze constructie kan nog steeds hout snijden, want er zijn inderdaad geslachtsspecifieke gedragingen die louter cultuurgebonden zijn en niet uit de biologie kunnen worden afgeleid. Met de moderne hoofdideologe van de gendertheorie, Judith Butler, is deze doctrine die nu aan elke westerse universiteit wordt onderwezen, een stap verder gegaan. Nu wordt beweerd dat zelfs het biologische geslacht geconstrueerd is en dat er helemaal geen geslacht bestaat, evenals een zeer groot aantal geslachten, maar in ieder geval geen twee. De factor gender is niet verankerd in de werkelijkheid, maar wordt door ons geconstrueerd.
De queer theorie lijkt veel op de gendertheorie, maar heeft betrekking op seksualiteit. Volgens de “woke” beweging is seksuele geaardheid ook niet aangeboren, maar slechts geconstrueerd door de omgeving, een bewering die elke homoseksueel uit een conservatief milieu wel belachelijk moet maken. Maar deze beweging gaat nog verder. Omdat iedereen zijn geslacht kan kiezen en niets meer betekent, kan men zowel vrouw zijn als een penis hebben. In deze context hoort men steeds vaker dat bijvoorbeeld lesbiennes worden beschuldigd van “transfobie” als ze een “vrouw” met een penis weigeren als partner.
Critical Race Theory (CRT) is de derde grote theorie in het stel. In het algemeen benadrukken mensen tegenwoordig graag dat er geen rassen bestaan omdat rassen constructies zijn, en in feite zijn rassen kunstmatig gecreëerde hokjes op basis van arbitraire grenzen die wetenschappelijk onmogelijk volgehouden kunnen worden. De verschillen tussen individuele bevolkingsgroepen zijn immers “vloeibaar”, en er zijn kunstmatige grenzen getrokken om ze in verschillende rassen in te delen (terwijl rassen eerder als wiskundige polen moeten beschouwd worden met uitzwermende puntenwolken errond). Aanhangers van CRT hechten echter veel waarde aan de indeling in verschillende rassen, en beoordelen mensen naar hun ras. Terwijl zij tegelijkertijd beweren dat er helemaal geen rassenverschillen bestaan, pleiten zij toch voor rassendiscriminatie op basis van vermeende privileges. Wie bevoorrecht is, wordt door CRT-aanhangers betrekkelijk willekeurig bepaald. In ieder geval is een arme blanke bevoorrecht boven een rijke zwarte en mag hij dus gediscrimineerd worden.
Er is allerlei onzin uit de woke scene die uitgelegd kan worden. Er zijn echter twee termen die men zou moeten kennen: “intersectionaliteit” en “culturele toe-eigening”. “Intersectionaliteit” is het beoordelen van alles en iedereen volgens allerlei factoren zoals ras, geslacht, seksualiteit, religie, enz. omdat dit resulteert in een positie in de privilegehiërarchie. “Cultural Appropriation” is het concept dat men niets mag overnemen van een cultuur die minder “privileges” heeft dan de eigen cultuur.
Al deze waarden zijn afkomstig van de Amerikaanse Ivy League universiteiten, d.w.z. de kaderscholen van het Westers liberalisme en Amerikaanse imperialisme, en worden onderwezen in de universiteiten van het Westen. Het is dus volkomen duidelijk wiens ideologie dit alles is, en het is op dit punt dat De Wever de mist ingaat. Met marxisme of “cultureel marxisme” heeft dit niks te maken. Het is vooral (uiterst-) rechts dat de schuld voor het woke extremisme in de schoenen van het socialistische kamp wil schuiven omdat zij paradoxaal genoeg menen de (liberale) Westerse waarden te moeten beschermen tegen wat zij als externe vijanden aanzien. Degenen die dergelijke onzin verkondigen, vertegenwoordigen de liberale waarden en niets anders. Maar waarom heeft het Westen in de eerste plaats zulke ideeën gecreëerd en verspreid?
Allereerst zijn deze waarden gekoppeld aan radicaal individualisme. Elke persoon wordt geacht zich te concentreren op zijn of haar geslacht, ras, seksuele geaardheid, enzovoort, en andere mensen door die lens te zien. Gemeenschappelijkheden (klasse, volk, …) worden zo verborgen, evenals het feit dat de belangrijkste tegenstelling in onze samenleving ergens anders loopt, namelijk tussen de financieel-kapitalistische elite enerzijds en de rest van de samenleving, vooral de werkende klasse, anderzijds. Zo pakt de hoofdstroom van het hedendaagse feminisme vaak virtuele problemen aan, soms zelfs als sociaal protest vermomde psychopathologische problemen. Het modern, liberaal feminisme blijkt een vehikel te zijn voor concurrentievervalsing binnen kapitalistische kaders (het fameuze “glazen plafond”) of werkt marktsegregatie en -specialisatie in de hand. Voor echte, bestaande problemen van vrouwen in de kapitalistische maatschappij wordt de schuld dan weer gezocht bij “mannen”, wat op het eerste gezicht begrijpelijk lijkt omdat mannen inderdaad oververtegenwoordigd zijn op invloedrijke posities, maar helaas wordt geen verklaring gezocht in de werking van het kapitalisme. Evenzo werkt dit principe op etnische, raciale of religieuze basis, waarbij de oorzaak van problemen gezocht wordt bij “de blanken” of “de Joden”.
In de loop van de geschiedenis zijn zaken als ras of religie vaak gebruikt om mensen te verdelen en tegen elkaar op te zetten. We kennen allemaal het immense leed dat daardoor is veroorzaakt. Dus de woke beweging is allesbehalve onschuldig. We moeten ons niet laten verdelen door ras, geslacht en dergelijke. We moeten ons ook verzetten tegen politiek correct taalgebruik. We hebben hier immers niet te maken met onschuldige gekken, maar met de ideologische superstructuur van het westerse imperialisme.
https://youtube.com/watch?v=Rgx7VnOU9MY%3Ffeature%3Doembed
Deze beweging heeft ook reële effecten op de samenleving, omdat zij streeft naar absolute dominantie. Andersdenkenden wordt de mogelijkheid ontnomen om in het openbaar te verschijnen. Een bekend voorbeeld hiervan is de lezing van Marie-Luise Vollbrecht aan de Humboldt Universiteit in Berlijn in juli 2022, die zou gaan over de vraag waarom er in de biologie slechts twee geslachten zijn. Deze lezing moest wegens protesten worden geannuleerd. De woke-beweging veroordeelde het feit dat er slechts twee geslachten zijn als “anti-menselijk”. Het is alvast bemoedigend dat in ons land recent het collectief ‘Hypatia’ werd opgericht, waarin Vlaamse en Nederlandse academici zich verenigen om de bedreiging van de academische vrijheid en de vrijheid van meningsuiting door woke-activisme en cancelcultuur tegen te gaan.
Niet alleen de academische wereld is slachtoffer, maar ook de populaire volkscultuur (zie bijv. de schrapping van bepaalde oude afleveringen van FC De Kampioenen) en de brede artistieke wereld. Deze laatste kan nochtans bezwaarlijk verdacht worden een heraut van eng conservatieve of nationalistische denkbeelden te zijn. In juli 2022 moest bijvoorbeeld een concert van de band Lauwarm in Zwitserland worden afgelast. De woke-brigade vond het niet goed dat de zanger van deze band een dreadlocks-kapsel had, hoewel hij blank is. Volgens de woke-beweging komt het recht op dreadlocks uitsluitend toe aan zwarte mensen, en heeft iedereen die zich niet gedraagt volgens de woke-regels niets te zoeken in het openbaar.
We zien dus dat deze beweging niet alleen intellectueel zeer pover is en mensen verdeelt, maar ook druk uitoefent op de samenleving als geheel. Enerzijds beïnvloedt deze druk het wetenschappelijk discours, dat daardoor blootstaat aan het gevaar om na een eeuwenlange vrijheidsstrijd opnieuw onder de suprematie te vallen van een groep die een onwetenschappelijke ideologie vertegenwoordigt. Zo worden ook de vruchten van het Verlichtingsdenken zelf in gevaar gebracht, waarbij de Verlichting zelf inmiddels toch ook onder kritiek van de woke-brigade staat. Anderzijds is er een risico voor de hele intermenselijkheid, zowel die tussen de seksen als die tussen de culturen. Als blanke is het misschien niet zo moeilijk om de dreadlocks op te geven, maar de laatste jaren zien we een toenemende radicalisering van deze beweging, en we weten niet wat er nog gaat komen. De menselijke cultuur gedijt op culturele uitwisseling, of zoals de “wokes” zeggen: “culturele toe-eigening”, en dus kan een groot deel van de cultuur ook het doelwit worden.
Het is dus duidelijk waarom wij als antikapitalisten ons moeten verzetten tegen de trend van “wokeness” zonder in de val van Westers gezinde conservatieven zoals De Wever te trappen. Tegelijkertijd moeten we immers ook de wortels van deze beweging bestrijden. Dat zijn allereerst het monopoliekapitalisme, dat op dit moment “wokeness” als ideologie heeft gekozen, hoewel dit snel kan veranderen. Het heeft geen zin om de wokebeweging de kop in te drukken als het monopoliekapitaal vervolgens gewoon voor de volgende gekke beweging gaat, bijvoorbeeld het christelijk fundamentalisme. Zoals de Franse socialistische denker Jean-Claude Michéa er ons al op wees, kan je geen onderscheid volhouden tussen rechts economisch liberalisme (en dus hedendaags kapitalisme) enerzijds en progressief cultureel liberalisme (waar de woke-beweging deel van uitmaakt) anderzijds.
Maar we moeten ook de echte problemen aanpakken die de “wokes” gebruiken om hun agitatie te voeden. We moeten de problemen en tegenstellingen in de laatkapitalistische maatschappij analyseren, en hun wortels in het bestaande systeem openlijk benoemen. Alleen op die manier kan de wind uit de zeilen van de verdeeldheid zaaiende propaganda worden genomen, en alleen op die manier kan de werkende klasse worden verenigd, zodat zij op een dag haar lot en dat van haar natie in eigen handen zal nemen.
