Door de Proletarische Schrijvers van de Communist Party of Great Britain (Marxist–Leninist)
Wanneer is een antifascist geen antifascist?
De verrassende uitslag van de verkiezingen voor de Franse nationale vergadering, namelijk de derde plaats voor het rechts-populistische Rassemblement national (RN) en de opkomst van het linkse volksfront Nouveau Front populaire (NFP of Nieuw Volksfront), laat meer dan één interpretatie toe.
De RN had hoge ogen gegooid bij de verkiezingen voor het Europees Parlement in mei en haar daaropvolgende verkiezingsprestaties in de eerste ronde van de verkiezingen voor de Assemblée nationale leken de bewering van Marine Le Pen te bevestigen dat haar partij stevige winsten boekte en navenant grotere laarzen verdiende. Ze liet met name weten dat ze haar 28-jarige beschermeling Jordan Bardella tot premier zou verkiezen.
Maar al deze ambities gingen in rook op in de tweede ronde. Hoe moeten we deze abrupte ommekeer lezen? Voor liberaal links is de situatie duidelijk. De RN wordt uitgeroepen tot een “fascistische” partij, buiten het bereik van “normale” politiek, en als zo’n beest tekenen vertoont van uitbreken uit zijn kooi, moeten alle andere “fatsoenlijke” politici hun verschillen begraven en samen optrekken tegen de gemeenschappelijke vijand.
Zodra het beest weer in zijn kooi zit, kan de “normale” politiek weer hervat worden. Vanuit dit gebrekkige perspectief kunnen de acties van het inderhaast in elkaar geflanste “Nieuwe Volksfront” worden gezien als een doorslaand succes. Veel kandidaten die in de eerste ronde derde werden, trokken zich in de tweede ronde vrijwillig terug uit de wedstrijd, in de veronderstelling dat ze door deze zelfverloochening een neerwaartse druk konden uitoefenen op de electorale opkomst van de RN. Dit lijkt goed te hebben gewerkt en heeft de partij van Le Pen voorlopig op afstand gehouden.
Naar de maatstaf van een hoofdtelling in de Assemblée nationale was dit een slimme tactiek. Maar kijk eens naar een andere maatstaf, één die uiteindelijk alles ondergeschikt maakt aan de vraag: hoe bevordert dit de revolutionaire wetenschap? Komt het proletariaat ook maar een centimeter dichter bij zijn eigen emancipatie door deze parlementaire spelletjes?
Emmanuel Macron, de voormalige Rothschild-bankier en technocraat die zeven jaar geleden het Elysée werd binnengeparachuteerd in de hoop dat zijn flamboyante stijl van permanent crisismanagement enige stabiliteit zou brengen, heeft de zaken alleen maar erger gemaakt. Nu de poging om opnieuw een “gematigd” politiek centrum op te bouwen mislukt is, net op het moment dat de economische, sociale en militaire crisis een hoogtepunt bereikt, is het laatste wat de arbeiders moeten horen dat hun toekomst als klasse afhangt van het behoud van “gematigdheid” tegen elke prijs.
We zullen hieronder onderzoeken hoe dit waarschijnlijk fataal zal zijn voor de opbouw van een echt volksfront van de arbeidersklasse in Frankrijk. Er zijn veel problemen met de veronderstellingen die ten grondslag liggen aan de NFP, en één daarvan is hun begrip van fascisme. Als we kijken naar het werk van zowel de Britse marxist Rajani Palme Dutt als de leider van de Derde Internationale, Georgi Dimitrov, in de jaren 1930, dan zijn er verschillende essentiële lessen die we in gedachten moeten houden. Palme Dutt stelde dat de fascistische krachten vanuit de bourgeoisie zelf ontstaan door de vorming van verschillende “noodregeringsformaties”. De coalitie van Macron, die in 2017 voor het eerst aan de macht kwam, is precies zo’n formatie in Frankrijk. En toch accepteerde het Volksfront een alliantie met Macron om “het fascisme te stoppen” in de tweede ronde van de verkiezingen. Hierdoor bleef het Volksfront het grootste blok, maar bleef Le Pens RN over als de meest coherente individuele partij die serieuze winst boekte.
Wat is het Nieuwe Volksfront?
Het NFP werd in een razend tempo gevormd door de leiders van alle grote partijen ter linkerzijde van Frankrijk. Het strekt zich uit van de Parti Socialiste (PS), de partij die ooit de oude reactionair François Mitterrand als leider had en die in 2017 nog partijvoorzitter was. Het omvat ook het Franse equivalent van de Groene Partij, die (net als hun Britse en Duitse tegenhangers) pro-NAVO is en een prozionistisch standpunt heeft ingenomen als het gaat om de oorlog tegen Gaza.
Tot de NFP behoren ook de overblijfselen van de ooit machtige Parti communiste français (PCF), die is wegkwijnd na haar omarming van het chroesjtsjovistische revisionisme in de jaren 50, haar aanname van het volstrekt anticommunistische “eurocommunisme” in de jaren 70 en haar deelname aan een noodlottige en verachte coalitie met Mitterand in de jaren 80.
Links van de NFP staat La France insoumise, geleid door de (voormalige?) trotskist Jean-Luc Mélenchon, die vaak wordt bestempeld als de “Franse Corbyn”. Mélenchon neemt een iets sterker standpunt in over de Palestijnse bevrijding dan de PS of de Groenen doen en heeft opgeroepen tot onderhandelingen met Rusland in verband met de oorlog in Oekraïne.
Dit is echter niet terug te vinden in het beleid van de NFP inzake Oekraïne, dat rechtstreeks van Macron zelf afkomstig zou kunnen zijn. De staat van dienst van de PS in het bijzonder is er een die volledig reactionair is, omdat het een trouwe dienaar van het Franse imperialisme is geweest sinds haar voorgangers deel uitmaakten van de beruchte Tweede Internationale. Meer recentelijk was de PS president onder François Hollande, die Macron benoemde tot zijn minister van Financiën. Tijdens deze periode steunde de PS de fascistische staatsgreep van 2014 in Oekraïne, waarbij een door de CIA gesteund marionettenregime in Kiev werd geïnstalleerd.
Hollande was samen met Angela Merkel één van de initiatiefnemers van de beruchte vredesakkoorden van Minsk, die een einde moesten maken aan de oorlog van het fascistische regime in Kiev tegen de arbeidersklasse van de Donbas. Hollande en Merkel hebben sindsdien allebei toegegeven dat dit akkoord nooit echt bedoeld was om uit te voeren en slechts een middel was om Russische militaire interventie te voorkomen terwijl het regime in Kiev zijn troepen opbouwde onder toezicht van de NAVO.
De PS maakt nu deel uit van een coalitie die zichzelf “antifascistisch” noemt, maar die criminelen zoals Hollande (die nu weer parlementslid is) in haar gelederen heeft, die de fascisten in Oekraïne actief hebben geholpen.
Dus waar begint dit “antifascisme” precies? Stopt en begint het alleen bij de grenzen van Frankrijk?
Alliantie met Macron
Na de sterke prestaties van de RN in de eerste ronde sloten de leiders van de NFP een verkiezingspact met Ensemble van president Macron. Hierdoor behaalde de partij van de alom verachte president 168 zetels tegen 182 van de NFP. Op deze manier kreeg Macron politiek respijt dankzij het feit dat de NFP haar kiezers opriep om macronistische kandidaten te steunen tegen de RN.
Deze samenwerking met de enorm impopulaire regeringspartij werd door NFP-leiders (waaronder Mélenchon) gerechtvaardigd in naam van het “antifascisme”, maar dit is een bewering die geen enkele toets zal doorstaan. Macrons carrière en partij zijn beide het product van Franse manoeuvres van de heersende klasse, die de winstgevendheid van het Franse kapitalisme probeerde te herstellen door in eigen land aanvallen op de arbeidersklasse uit te voeren en zich aan te sluiten bij de oorlogsdrift van het Amerikaanse imperialisme tegen Rusland.
Macron heeft het beleid van zijn oude baas Hollande voortgezet door de fascistische strijdkrachten in Oekraïne te steunen en tegelijkertijd de diplomatieke dans voortgezet door te doen alsof hij het vredesproces van Minsk voortzet. De klassenoorlog tegen het Franse proletariaat, die door de heersende klasse wordt geëist, is ook meedogenloos door Macron nagestreefd.
Dit is wat leidde tot de opkomst van de gilets jaunes (‘gele hesjes’) als reactie op de belastingverhogingen op brandstof. Overal in Frankrijk braken gele hesjes-protesten uit die werden beantwoord met brute repressie door de politie, waarbij 11 demonstranten werden gedood, er 5 handen verloren en er 23 ogen verloren, nadat ze werden geraakt met rubberen kogels of gasgranaten – staatsgeweld dat werd uitgevoerd zodat Macron een belastingverhoging kon doordrukken voor werknemers die het toch al moeilijk hebben.
Als we kijken naar de werkelijke staat van dienst van Macron, die fascisten in Oekraïne bewapent en in eigen land protesterende arbeiders vermoordt, is het moeilijk te begrijpen waarom dit schepsel van het Franse imperialisme een “antifascistische” bondgenoot zou zijn! Hoe kan een zelfbenoemde “socialist” rechtvaardigen dat hij de kant kiest van zo’n overduidelijke reactionair, wiens enige rol het is om de heersende klasse te helpen effectiever oorlog te voeren tegen de arbeiders?
Gilets Jaunes
Het bankroet van historische imitaties
De oorspronkelijke Volksfrontregering van de jaren 30 werd gecreëerd door een overeenkomst tussen de Parti communiste français (de Franse afdeling van de revolutionaire Derde Internationale) en de oude PS-SFIO (de Franse afdeling van de Tweede Internationale) samen met de vakbonden. Dit Volksfront had zijn gebreken en werd vrijwel onmiddellijk verraden door de sociaaldemocraten, maar het liet een veel sterkere communistische partij achter die in staat was om een grotere basis op te bouwen binnen de arbeidersklasse van Frankrijk, waardoor het de verzetsgroepen kon leiden tijdens de jaren van de fascistische bezetting in de Tweede Wereldoorlog.
Het Nieuwe Volksfront is in veel opzichten anders, maar de belangrijkste tekortkoming is dat het weigert de kwestie van het imperialisme aan te pakken, of het nu Frans of Amerikaans is. Het kan dat niet doen omdat het de rabiaat imperialistische PS (geleid door mensen als Hollande en Raphael Glucksman) en de Franse Groenen, die bijna precies hetzelfde zijn, in zich verenigt. Gezien het feit dat fascisme de afschuwelijke nakomeling is van het in verval geraakte monopoliekapitaal, is het ondenkbaar dat het kiezen van de kant van de meest loyale dienaren van het imperialisme “antifascistische” resultaten kan opleveren.
In de jaren 30 had de oude versie van de PS een massale arbeidersbasis die de PCF voor zich moest winnen. In die context bleek toetreding tot de Volksfrontregering een semi-succesvolle manier om dat te doen. Is Macrons Ensemble een massale arbeidersorganisatie? Is de, nu door en door burgerlijke, PS een massale arbeidersorganisatie? Het antwoord is in beide gevallen een volmondig neen.
Een holle overwinning
De NFP heeft nu 183 zetels behaald in de Franse Assemblée nationale, vergeleken met de 143 van de RN. Maar deze “overwinning” is eerder een holle overwinning als je bedenkt dat de RN een verenigde reactionaire macht vertegenwoordigt, terwijl de NFP een ongelijksoortige groepering van “linkse” krachten is waartoe ook openlijk pro-imperialistische partijen behoren.
Zo’n groep kan en zal niet standhouden tegenover een vastberaden offensief van de heersende klasse. Hoewel Mélenchon heeft verklaard dat hij bereid is om een regering te leiden, heeft hij niet de krachten tot zijn beschikking om er een te vormen.
Ondertussen blijft het Franse imperialisme in een diepe crisis verkeren, met een economie die stagneert sinds de crisis van 2008. De Franse heersende klasse wordt ook geconfronteerd met een ineenstorting van haar vermogen om vast te houden aan haar West-Afrikaanse neokolonies na de succesvolle nationalistische opstanden van officieren in Mali, Burkina Faso en Niger, die gebruik hebben gemaakt van de revolutionaire tradities van figuren als Thomas Sankara.
De drie Sahel-landen zijn gestaag op weg naar de volledige verwijdering van de Franse en Amerikaanse militaire aanwezigheid op hun grondgebied en naar de oprichting van een regionale confederatie. In dit proces hebben ze de hulp ingeroepen van Rusland in de strijd tegen de langdurige dreiging van terroristische bendes van het imperialistische Al Qaida-type.
Dit alles is uiterst slecht nieuws voor de Franse kapitalistische klasse, die geconfronteerd wordt met de dreigende ineenstorting van haar vermogen om de mensen en hulpbronnen van deze voormalige koloniën uit te buiten via het neokoloniale systeem dat Charles De Gaulle in de jaren 60 heeft opgezet. Dit kan de crisis van het Franse imperialisme alleen maar verergeren, waardoor de heersende klasse de klassenstrijd tegen de arbeidersklasse zal verhevigen.
Deze problemen worden nog verergerd door de dreigende nederlaag van de NAVO en haar stromanregime in Kiev op het slagveld in Oekraïne – een ontwikkeling die catastrofaal zal zijn voor het hele imperialistische kamp, die hoopte de oorlog te kunnen gebruiken om de regering onder leiding van Poetin te vernietigen en een marionettenregime in Rusland te installeren voordat ze zich zouden overgeven aan een orgie van plundering van Russische grondstoffen.
Alleen dit verklaart de toenemende hysterie van de Franse heersende klasse, die luidkeels een regering eist die de winstgevendheid van het systeem kan herstellen. Dit is waar het gevaar van Le Pen werkelijk schuilt, en het laat zien waarom de “overwinning” van de NFP niets van dien aard is.
De Franse heersende klasse heeft zich al gewend tot wrede tactieken om het verzet van de arbeidersklasse te breken, maar dit is niet genoeg geweest om de winstgevendheid te herstellen. Macron heeft gefaald in zijn pogingen, dus nu zou de heersende klasse wel eens de RN kunnen gaan steunen. Ondertussen hebben de “linksen” van de NFP zich vastgeketend aan een falende en verachte Macron, waardoor Le Pen zichzelf kan voorstellen als een “radicaal alternatief” voor het status quo.
Dat is ze natuurlijk niet, maar nu zogenaamd “links” gebonden is aan Macron, zullen de beschuldigingen van Le Pen dat Mélenchon en consorten allemaal deel uitmaken van het establishment, heel redelijk overkomen op de boze, gedesillusioneerde arbeiders die wanhopig op zoek zijn naar een regering die hun belangen zou vertegenwoordigen.
Door Macron te steunen heeft Frans links, inclusief hun grote witte hoop Mélenchon, Le Pen de kans gegeven om als “buitenstaander” mee te doen aan de volgende presidentsverkiezingen in 2027. Ook al is het meer dan waarschijnlijk dat ze zich tegen die tijd kandidaat zal stellen met de steun van het grootste deel van de Franse heersende klasse.
Een anti-imperialistisch volksfront
Het Franse imperialisme is een macht in verval, net als de oppermachtige imperialist in de VS. Een echt betekenisvol volksfront in Frankrijk zou op zijn minst gebaseerd moeten zijn op een basiserkenning van de destructieve aard van het aftakelende imperialisme, zowel voor de Franse arbeidersklasse thuis als voor de onderdrukte naties in het buitenland. Het zou een anti-NAVO programma moeten hebben, evenals een reeks populaire eisen om de dringende behoeften van de Franse arbeiders aan te pakken.
Zowel Macron als Hollande hebben meer bijgedragen aan de bewapening van massale fascistische groepen in Europa dan wie dan ook sinds de dagen van Adolf Hitler zelf. Het zou daarom duidelijk moeten zijn dat een zinvolle antifascistische alliantie Macron, de PS of de Groenen zou moeten uitsluiten. Al deze partijen worden alom veracht binnen de arbeidersklasse, nadat ze jarenlang betrokken waren bij regeringen die tegen de arbeidersklasse waren.
Wat betreft een echte poging om de aantrekkingskracht van Marine Le Pen en de RN te bestrijden, moeten we ook de woorden van Dimitrov in gedachten houden: “Een krachtig verenigd front van het proletariaat zou een enorme invloed uitoefenen op alle andere lagen van het werkende volk: op de boerenstand, op de stedelijke kleinburgerij, op de intelligentsia. Een verenigd front zou de weifelende groepen inspireren met vertrouwen in de kracht van de arbeidersklasse” (Uit: Het fascistische offensief en de taken van de Communistische Internationale in de strijd van de arbeidersklasse tegen het fascisme, 1935).
In een tijd waarin de RN steeds meer stemmen trekt van arbeiders die gedemoraliseerd zijn en het politieke establishment verachten, is de manier om de aantrekkingskracht van hun verdeeldheid zaaiende demagogie te bestrijden niet door samen te werken met krachten die net zo reactionair zijn als de RN zelf.
Zoals Dimitrov 90 jaar geleden al opmerkte, kan alleen een krachtige en vastberaden strijd tegen de oorlog van de Franse imperialisten tegen de arbeidersklasse de arbeiders weer voor zich winnen en verenigen. En hij benadrukte verder het vitale belang van internationalisme in zo’n strijd: “Het proletariaat van de imperialistische landen heeft mogelijke bondgenoten, niet alleen in de arbeiders van zijn eigen landen, maar ook in de onderdrukte naties van de koloniën en semikoloniën” (ibidem).
Het Franse proletariaat heeft heroïsche tradities van solidariteit en internationalisme om uit te putten; het moet opnieuw leren dat te doen als het een echte anti-imperialistische beweging wil creëren, met socialisme als uiteindelijk doel. Geconfronteerd met het Franse monopoliekapitalisme in een terminale neergang, is het enige antwoord het meedogenloos verbreken van alle banden tussen de pro-imperialistische sociaaldemocraten en groenen en de werkende massa’s. Deze verachtelijke dienaren van het imperialisme zijn net zo’n gevaar voor hun belangen als Le Pen zelf hoopt te worden.
Bron: The hollow ‘victory’ of France’s ‘New Popular Front’, d.d. 11/08/2024. Vertaald door Zannekinbond op 15/08/2024.
