Sommigen zullen het misschien niet graag horen, maar de wortels van de Internationale Vrouwendag liggen in Rusland. Lang voordat er zoiets was als “International Women’s Day”, was er de socialistisch geïnspireerde “International Working Women’s Day”. Deze viel eveneens op 8 maart, en de datum afgeleid de historische vrouwenstaking op 8 maart 1917 (eigenlijk 23 februari in de oude Russische kalender, vandaar: Februarirevolutie) te Petrograd (nu Sint-Petersburg), die de Russische revolutie definitief op gang bracht. Op die dag verschenen tienduizenden vrouwen op Nevski Prospekt, de voornaamste boulevard van de stad, om er ingrijpende maatregelen te eisen van het tsarenregime. De oorlog verliep al een paar jaar bijzonder slecht voor Rusland en de tekorten die er het gevolg van waren lieten zich stevig voelen onder de bevolking. Prijsstijgingen waren schering en inslag, en er was een groot tekort aan kleding, brandstof en voedsel. Ondertussen waren reeds 2 miljoen Russische soldaten gesneuveld aan het front. De demonstrerende vrouwen droegen Russisch-patriottische spandoeken maar eisten ook verhoging van de rantsoenen voor de families van de frontsoldaten en afdoende voedsel voor de kinderen. Het betrof een zeer heterogeen gezelschap van vrouwen uit de burgerlijke klasse, boerinnen en studentes. Na het middaguur werden ze vervoegd door vrouwelijke én mannelijke textielarbeiders uit het Vyborgsky District. Het getal van de demonstranten zwol aan tot 100 000. De sfeer werd snel vijandiger, er werd brood geëist en de slogan “Долой царя!” (“Weg met de tsaar!”) werd gescandeerd. Politie-eenheden en kozakken trachtten de demonstraten uiteen te drijven door te chargeren, maar dit liep op niets uit. De volgende dag verschenen er 150 000 demonstraten – ondertussen was het al lang geen vrouwendemonstratie meer – op de straten en begonnen onlusten over de gehele stad. Na de middag concentreerde de demonstratie zich op het Znamenskaya Plein, waar het bombastische standbeeld van tsaar Alexander III, in de volksmond bijgenaamd de “Hippopotamus”, zich bevond. Het was een belangrijke symbolische bezetting, aangezien dit standbeeld synoniem stond voor het totalitaire karakter van de Russische autocratie. De demonstranten hielden toespraken kerfden de spottend bedoelde bijnaam in het standbeeld. De bereden politie trachtte de menigte van het plein te verdrijven, maar werd aangevallen door kozakken die de kant van de demonstranten hadden gekozen.
De daaropvolgende dagen liep de situatie volledig uit de hand en een week later was het einde van het tsarenregime een feit. Aanvankelijk werd een Voorlopige Regering gevormd onder Kerenski, met in haar rangen verschillende liberale politici en mensjewieken; na de Oktoberrevolutie grepen de communistische bolsjewieken en de Sovjets de macht. Onder impuls van Lenin en Alexandra Kollontai – een marxistisch activiste en een belangrijke pleitbezorgster voor vrouwenrechten en -emancipatie in Rusland en de vroege Sovjetunie – werd het een officiële feestdag. In 1965 besloten de Sovjets om er een betaalde rustdag van te maken ” (…) ter herdenking van de buitengewone verdiensten van de Sovjetvrouwen in de opbouw van het communisme, in de verdediging van hun vaderland tijdens de Grote Patriottische Oorlog, in hun heldendom en onbaatzuchtigheid aan het front en in de achterhoede, en ook ter markering van de grote bijdrage van vrouwen aan de versterking van de vriendschap tussen de volkeren, en de strijd voor de vrede. Daarom moet de vrouwendag net als andere feestdagen gevierd worden.” De vrouwendag kon dus niet los gezien worden van het socialistisch patriottisme en de bijdrage van de vrouw aan de samenleving als een volwaardig en krachtig element binnen diezelfde – sterke, weerbare en holistische – samenleving. Er dient dan ook te worden opgemerkt dat er in de twintigste eeuw ook nog zoiets was als een mannendag. Deze viel op 23 februari en werd aangeduid als “День защитника Отечеств“: “Dag van de verdedigers van het Vaderland”. Wat niet in ieder geval niet op het menu stond op de socialistische vrouwendag: een sectair-psychologische strijd tegen “het patriarchaat” om interindividuele machtsverhoudingen binnen het gezin en op de white collar-werkvloer te herkalibreren, vrouwenquota voor topposities in beursgenoteerde machiavellistische multinationals die samenleving en planeet verwoesten, en de decadente uitwassen van narcistische “popsterren”, Instagram-influencers en zogenaamde “actrices” uit Hollywood.
Niettemin, toen de “tweede feministische golf” in de jaren ‘60 losbrak in het westen, begonnen feministische activisten eveneens manifestaties in te richten op 8 maart. De datum werd dan ook overgenomen door de Verenigde Naties in 1975, maar het arbeiderselement werd er om ideologische redenen uit verwijderd. En dus kleeft er tegenwoordig in het westen vooral een onfris geurtje van een liberale, identitaire genderpolitiek aan vast.
Hoog tijd dus voor een herwaardering van het concept in de originele betekenis! Да здравствует женщинa! Leve de vrouw!
